گندزدایی آب در مناطق روستایی

گندزدایی آب در مناطق روستایی

گندزدایی : عبارت است از نابود کردن عوامل بیماری زا در محیط های بی جان.

کلر مادر: برای تهیه کلر مادر یا محلول 1 درصد کلر، 15 گرم پودر پرکلرین ( یک قاشق غذاخوری سرپر) را در یک بطری تیره رنگ ریخته، آنقدر آب اضافه می کنیم تا حجم محلول به یک لیتر برســد؛ سپس محلول حاصل را به هم می زنیم.  

تعیین حجم آب: 

1 ـ حجم آب در مخازن استوانه ای = ارتفاع آب × (14/3× شعاع مخزن × شعاع مخزن).

2 ـ حجم آب در مخازن مکعب مستطیل = ارتفاع آب × (عرض مخزن × طول مخزن).

آبهای سطحی : منشأ آبهای سطحی به طور عمده باران است؛ این آبها مقدار زیادی آلودگی میکروبی دارند، مانند رودخانه ها.

آبهای زیرزمینی : این آبها ارزانترین و عملی ترین وسیله تأمین آب برای جوامع کوچک هستند و آلودگی میکروبی دارند مانند رودخانه ها ، چاه ها و چشمه ها.

آب قابل شرب : آب در صورتی قابل آشامیدن می باشد که صاف، زلال، بی رنگ، بی بو و فاقد عوامل بیماریزا و سموم باشد و مواد معدنی موجود در آن در حد استاندارد باشد.  

گندزدایی آب   

از بین بردن میکروارگانیسمهای بیماریزای موجــــــود در آب را گندزدایی می گویند. بسته به حجم آب و مورد مصرف آن از روشهای مختلف گندزدایی استفاده می شود. در مورد آبهای زیرزمینی با کیفیت شیمیایی خوب تنها با یک عمل گندزدایی ساده آب قابل شرب خواهد بود. در مورد آبهای زیرزمینی با کیفیت شیمیایی نامطلوب و همین طور آبهای سطحی پس از انجام مراحل تصفیه لازم در نهایت عمل گندزدایی انجام خواهد شد.  

گندزدایی آب در مقیاس کوچک: 

الف ـ گندزدایی آب مصرفی خانوار:  

1 ـ جوشانــــدن آب : ساده ترین روش گندزدایی آب جوشاندن آن است. برای مقادیر کم آب در منازل می توان پس از جوشاندن به مدت یک دقیقه بعد از شروع نقطه جوش آن را پس از سردشدن استفاده کرد. البته این روش خاصیت حفاظت باقی مانده را ندارد و ممکن است در صورت ماندن دوباره آلوده شود، از این رو بهتر است آب در همان ظرفی که قرار است نگهداری شود جوشانده شود.  

2 ـ گندزدایی آب با کلر مادر: در این روش به ازای هر یک لیتر آب 3 قطره از محلول کلر 1 درصد اضافـــــه می شود، بعــد از نیم ساعت میزان کلر باقیمانده را اندازه گیری نموده در صورتی که میزان کلر باقیمانده بین 2/0 تا 8/0 میلی گرم در لیتر باشد آب قابل مصرف است، در غیر این صورت تعداد قطرات کلر 1 درصد را تا 7 قطره و مدت زمان را تا یک ساعت تغییر می دهیم تا میزان کلر باقیمانده در حد مطلوب به دست آید.  

ب ـ گندزدایی آب چاه :  

1 ـ کلرینه کردن آب چاه: در این روش ابتدا حجم آب موجود در چاه اندازه گیری می شود و بعد به ازای هر متر مکعب آب 3 تا 5 گرم پودر پرکلرین به آب اضافه می شود و حداقل نیم ساعت زمان تماس در نظر گرفته می شود. در این روش هم در صورت نتیجه مطلوب کلرسنجی آب قابل استفاده است، در غیر این صورت باید میزان کلر اضافه شده و زمان تماس کلر با آب را تغییر داد تا کلر باقیمانده مطلوب به دست آید. بهتر است گندزدایی چاه آب بعد از برداشت روزانه انجام شود.  

2 ـ روش کوزه گذاری : در این روش در بدنه یک کوزه سفالی با گنجایش 12 تا 15 لیتر 2 سوراخ 6 میلیمتری در دو طرف کوزه نزدیک وسط آن ایجاد کرده سپس 750 گرم پودر پرکلرین و 3 کیلوگرم ماسه کاملاً تمیز را مخلوط کرده و داخل کوزه ریخته پس از آن در کوزه را با یک ورقه پلاستیک غیرقابل نفوذ محکم بسته و کوزه را در چاه آویزان می کنند به نحوی که پایین تر از سطح آب قرار گیرد، این مقدار پرکلرین برای گندزدایی آب چاهی که روزانه 900 تا 1200 لیتر آب از آن برداشت می شود به مدت یک هفته کافی است.  

گندزدایی آب در مقیاس بزرگ:   

کلرینه کردن آب مخازن: ابتدا حجم مخزن را معین نموده، سپس به ازای هر متر مکعب آب از 3 تا 5 گرم پـــــــودرپرکلرین استفاده می شود. کلرینه کردن مخازن به روشهــای دستی و مکانیکی انجام می شود که در روش دستی لازم است حتماً پس از اضافه کردن محلول کلر آب مخزن به هم زده شود. بعد از گذشت نیم ساعت در صورت مناسب بودن نتیجه کلرسنجی آب قابل مصرف است. در روش مکانیکی با استفاده از کلریناتورها بهتر است کلریناتور در محل ورودی آب به داخل مخزن قرار گیرد تا زمان تماس مناسب بین کلر و آب فراهم شود. قابل ذکر است که نتیجه کلرسنجی در کلیه ساعات شبانه روز و در نقاط مختلف شبکه لوله کشی باید در حد مطلوب باشد. 

منابع :

درسنامه پزشکی پیشگیری و اجتماعی، دکتر شجاعی تهرانی – چاپ سوم 1378